“Gầu Tào” theo tiếng Việt có nghĩa là lễ cúng đầu năm để mọi gia đình tạ ơn trời đất, thần linh, thổ địa trong năm qua đã phù hộ cho bà con nhân dân luôn được khỏe mạnh; hạnh phúc. Đồng thời cầu cho năm mới luôn mưa thuận gió hòa, nhân dân luôn có cuộc sống ấm no, mùa màng bội thu, ngô lúa đầy sàn, trâu, bò, gà lợn đầy chuồng... Đây cũng là dịp để mọi người gặp gỡ nhau, vui chơi, ca hát cũng như thi tài các môn thể thao truyền thống, sau phần Lễ và phần hội, các chàng trai, cô gái lại say bên những chén rượu nồng đầu xuân...

Phần lễ có những nghi thức thể hiện bản sắc văn hoá của người Mông. Phần lễ bắt đầu bằng việc chuẩn bị lễ vật cúng thần như: thủ lợn, giấy tiền, ngô, thóc, xôi, rượu… Ngoài ra, nghi lễ đặc sắc và được chú ý nhất trong lễ hội Gầu tào chính là lễ dựng cây Nêu, bởi chính nghi lễ này báo hiệu cho mọi người biết là dân làng đang tổ chức lễ hội Gầu tào. Tại địa điểm dựng Nêu cũng dựng hai cọc gỗ to, cao, bên trên buộc một xà ngang dùng để treo chùm ngô và thóc, tượng trưng cho việc cầu sự no ấm của dân làng. Địa điểm tổ chức do thầy cúng lựa chọn, thường là ở ngọn đồi hay trên mô đất cao. Cây Nêu là một cây tre cao vút, có nhiều lá, được trang trí thêm cờ ở xung quanh với nhiều sắc màu xanh, đỏ, tím, vàng... Khi dựng xong cây Nêu, thầy cúng sẽ làm lễ cúng ở ngay chân cột cây Nêu, mời các thần linh về dự. Nội dung lời khấn của thầy cúng thể hiện mong ước của nhân dân về sự bình an, giàu có, xin các thần linh phù hộ cho bà con trong thôn xóm đều khỏe mạnh, kế tục tốt việc làm ăn.

Trong lễ hội Gầu tào, phần lễ trang nghiêm thì phần hội thể hiện rõ cái không khí náo nức của hội hè. Hội thường được tổ chức trên một khu đất đồi tương đối bằng phẳng hay trên các triền đồi, có cảnh quan thiên nhiên thuận lợi cho việc du xuân chẩy hội của đồng bào. Phần hội là thời gian vui hơn cả, bà con nhân dân sẽ hát những bài hát ca ngợi đất nước, chúc tụng mọi người nhân dịp năm mới. Lẫn trong màu xanh của núi rừng là màu áo chàm của các chàng trai và sắc màu rực rỡ của váy áo các cô gái. Họ thổi khèn, múa khèn, mời nhau chén rượu ngô thịnh tình và cùng say trong tiếng khèn tha thiết, mời gọi không dứt... Đây cũng là lúc những chàng trai, cô gái tổ chức những trò chơi dân gian truyền thống như: đánh yến, kéo co, đẩy gậy, bắn nỏ, đánh cù,... tạo không khí vui tươi và nhộn nhịp của ngày Tết vùng cao.

Cuộc vui kết thúc, thầy cúng thay mặt dân làng tạ ơn trời đất, thần linh, xin phép hạ cây nêu, đốt giấy sớ, đem bầu rượu buộc trên ngọn Nêu tưới khắp các hướng của đồi núi. Lễ hội Gầu Tào không chỉ là nơi để thỏa mãn nhu cầu tâm linh mà còn là nơi để người Mông thỏa mãn nhu cầu tinh thần, thông qua các hoạt động vui chơi, giải trí lành mạnh. Lễ hội Gầu Tào là một nét đẹp văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào Mông huyện Quản Bạ nói chung và thôn Khố mỷ xã Tùng Vài nói riêng.

Một số hình ảnh lễ hội Gầu Tào tại xã Tùng Vài huyện Quản Bạ