Thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TU ngày 1/5/2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về thực hiện xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh trong nhân dân các dân tộc tỉnh Hà Giang, giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030. Ban Thường vụ Huyện ủy Quản Bạ đã xây dựng Đề án số 16-ĐA/HU, ngày 16/6/2022 và chỉ đạo cấp ủy, chính quyền các xã, thị trấn rà soát để xác định hủ tục, phong tục, tập quán nào cần xóa bỏ, phong tục, tập quán nào cần cải tiến; cấp ủy, chính quyền các xã đã tổ chức mạn đàm, trao đổi, thảo luận với người có uy tín và các nghệ nhân để thống nhất; đến nay 13 xã, thị trấn đã rà soát xong, lập được danh sách các hủ tục, phong tục tập quán cần xóa bỏ và cải tiến; đồng thời đã xây dựng được kế hoạch với thời gian, lộ trình cụ thể và phân công nhiệm vụ cho các ban, ngành, đoàn thể, cá nhân triển khai thực hiện.

Bằng kinh nghiệm, uy tín và trách nhiệm của mình, NCUT trong đồng bào dân tộctrên địa bàn huyện đã gương mẫu thực hiện và tích cực tham gia công tác tuyên truyền vận động đến từng hộ gia đình trong thôn, xóm, đồng thời thực hiện lồng ghép tuyên truyền trong các ngày lễ hội của các dân tộc, trong các buổi sinh hoạt tổ dân vận, họp thôn; tuyên truyền bằng việc làm cụ thể, tiên phong trong việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, phát triển các mô hình kinh tế; vận động các gia đình thực hiện cải tạo vườn tạp, xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, xây dựng nông thôn mới... tích cực tuyên truyềnNhân dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, bảo tồn, giữ gìn giá trị tín ngưỡng truyền thống(tiếng nói, trang phục, dân ca, kiến trúc nhà ở, phong tục, lễ hội truyền thống…), xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh.Kết quả cụ thể: 107/107 NCUT trên địa bàn huyện thực hiện tốt phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, tham gia ý kiến xây dựng bổ sung vào hương ước, quy ước thôn, tổ dân phố việc thực hiện xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh; tham gia ý kiến vào quy hoạch nghĩa trang thôn, tiêu biểu có NCUT: xã Thái An, xã Thanh Vân xã Quyết Tiến, xã Cao Mã Pờ, xã Tùng Vài. 28 NCUT tham gia vào các Ban Tang lễ thôn, tổ dân phố. Từ khi thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TU ngày 10/5/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, NCUT phối hợp với MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội tham gia vận động được 222/311 trường hợp người dân tộc Mông chết thực hiện đưa vào trong áo quan trước khi cử hành tang lễ (đạt tỷ lệ 71,4%).Tuyên truyền Nhân dânkhông thách cưới, đám cưới không còn tổ chức dài ngày, không tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, tham gia vận động hoãn hôn đối với những trường hợp chưa đủ tuổi kết hôn được 20 cặp; khôngtổ chức thanh minh, mừng thọ, giải hạn linh đình, gây tốn kém, lãng phí; không thực hiện cúng chữa bệnh, bói đoán bệnh; ăn, ở hợp vệ sinh; phối hợp vận động được 251 hộ thực hiện di chuyển chuồng trại ra xa nhà. NCUT phối hợp với Hội nghệ nhân dân gian thường xuyên truyền dạy cho thế hệ trẻ, đội văn nghệ dân gian về các điệu múa, làn điệu dân ca, nghềtruyền thốngnhằm khôi phục, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàntiêu biểu như: ông Phàn Sào Quáng thôn Khâu Làn xã Quyết Tiến, ông Phàn Tờ Sẩu thôn Bình Dương xã Quyết Tiến, ông Tẩn Seo Hàm thôn Na Quang xã Bát Đại Sơn, ông Mua Chứ Vàng thôn Mố Lùng xã Bát Đại Sơn, ông Tẩn Phổng Séng thôn Chín Sang xã Cao Mã Pờ, ông Cháng Chúng Phử thôn Lùng Vái xã Cán Tỷ...; NCUT các xã: Cán Tỷ, Lùng Tám, Tả Vántham gia rút ngắn bài cúng, bài khèn thổi trong đám tang. NCUT xã Thanh Vân tham gia vào đội khèn, trống tại các thôn để hỗ trợ hoạt động tang lễ trên địa bàn. 107/107 NCUT thực hiện ký cam kết với thôn, xã trong việc gương mẫu thực hiện việc xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh.

Đội ngũ NCUT luôn nhận được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền từ huyện đến cơ sở. Thực hiệnQuyết định số 12/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đối với NCUT, hằng năm, huyện đã bố trí kinh phí để thực hiện chế độ, chính sách với nhiều nội dung và hình thức như: gặp gỡ, tiếp đón, tặng quà nhân các ngày lễ, tết, từ năm 2021 đến nay với tổng số tiền hỗ trợ là 160.500.000đ; thăm hỏi ốm đau 6.800.000đ; tổ chức Hội nghị biểu dương NCUT giai đoạn 2020-2022; Năm 2022 tổ chức 01 cuộc thăm quan, học tập kinh nghiệm cho NCUT tiêu biểuvới26 người tham gia; tạo điều kiện cho NCUT tham gia các lễ hội văn hóa truyền thống trên địa bàn.

Chính sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền các cấp, NCUT đã phát huy tốt vai trò, trách nhiệm, thật sự là “cánh tay” nối dài của Đảng, Nhà nước trong công tác vận động quần chúng, giúp đồng bào ổn định đời sống, phát triển kinh tế, xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh, giữ gìn văn hóa truyền thống của các dân tộc,tiêu biểu như: ông Hạng Mí Dia ở thôn Đầu cầu II, xã Cán Tỷ, ông Vàng Xín Dư thôn Lò Suối Tủng xã Tả Ván , ông Lý Đại Thông thôn Nặm Đăm xã Quản Bạ, ông Dỉ Xuân Cường thôn Thanh Long xã Thanh Vân, ông Vương Trung Hùng thôn Phín Ủng xã Nghĩa thuận.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát huy vai trò, trách nhiệm của NCUTtrong cộng đồng hiện nay của một số cấp ủy, chính quyền ở cơ sở còn hạn chế;công tác bình xét, đánh giá NCUT còn mang tính hình thức; một số NCUT chưa tích cực hoạt động, chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm; một số NCUT còn bằng lòng với hiện tại, chưa thực sự nỗ lực phấn đấu vươn lên.

 Để tiếp tục phát huy vị trí, vai trò trách nhiệm của NCUTở cơ sở trong việc bảo tồn, giữ gìn giá trị tín ngưỡng truyền thống, tuyên truyền vận động Nhân dân thực hiện xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu,thời gian tới huyện Quản Bạ phải tập trung thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp sau:

Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức của các cấp ủy đảng, chính quyền,Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội về vị trí, vai trò của NCUT;thường xuyên quan tâm, chỉ đạo, tạo điều kiện để NCUT phát huy hết khả năng của mình trong việc tuyên truyền vận động đồng bào hiểu được tầm quan trọng của việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc, nhất là cho thế hệ trẻ. Đồng thời, tuyên truyền, vận động đồng bào từ bỏ các tập tục lạc hậu, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới,việc tang, trong đời sống sinh hoạt và trong lễ hội; thực hiện tốt các quy ước, hương ước thôn, tổ dân phố, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, góp phần tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác dân vận và tăng cường quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân vùng dân tộc thiểu số như tinh thần Chỉ thị 49-CT/TW ngày 20/10/2015 của Ban Bí thư khóa XI về tăng cường và đổi mới công tác dân vận của Đảng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Hai là,tiếp tục thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với NCUT nhằm nâng cao hiệu quả và phát huy tối đa vai trò, trách nhiệm của NCUT, thực hiện tốt chế độ thăm hỏi, gặp gỡ, tặng quà NCUT khi lễ, tết; hỗ trợ vật chất khi ốm đau, gặp khó khăn, hoạn nạn để động viên, khuyến khích NCUT hoạt động. Hằng năm tổ chức đánh giá hoạt động của NCUT; tổ chức hội nghị gặp mặt biểu dương NCUT tiêu biểu, kịp thời khen thưởng những NCUT có thành tích xuất sắc; tổ chức cho NCUT đi thăm quan, học tập kinh nghiệm, tạo cơ hội để NCUT được giao lưu, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.

Ba là,đổi mới nội dung, hình thức, phương thức vận động NCUT,phát hiện những nhân tố trẻ, tích cực, có nhiệt huyết, có sự đổi mới tư duy trong sản xuất, kinh doanh, sáng tạo khởi nghiệp, khả năng tuyên truyền vận động, dẫn dắt cộng đồng… thông qua nhiều hình thức khảo sát, đánh giá mức độ uy tín trong Nhân dân. Có giải pháp đào tạo, bồi dưỡng cả về năng lực, đạo đức, hỗ trợ xây dựng uy tín cho những người tích cực và có khả năng ảnh hưởng trong cộng đồng. Hằng năm tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức pháp luật và kỹ năng tuyên truyền cho NCUT. Nghiêm túc thực hiện việc rà soát, lựa chọn, bình chọn NCUT, thực hiện Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg ngày 6/3/2018 của Thủ tướng Chính phủ “Về tiêu chí lựa chọn, công nhận người có uy tín và chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số”.